“Dalgın Sular” Çizgi Roman Eğimi Projesi, Metris Cezaevi, 2012

Projenin Adı: “Dalgın Sular” Çizgi Roman Eğimi Projesi

Uygulama Yeri: Metris T1 Cezaevi

Hedef Kitle: Erkek Tutuklular

Kapsadığı Dönem: Mayıs – Eylül 2012

Kurumun Adı: Aralık Derneği ve CISST

Proje Özeti:

“Dalgın Sular” adlı çizgi roman dergi ekibi, 2012 yılında Metris Cezaevi’nde 5 ay süren bir “eğitim programı” yürüttü. Projenin ana hedefi, genç tutuklulara dışarı çıktıklarında kendilerine geçim kaynağı oluşturabilecek bir “mesleki birikim” kazandırabilmekti. Eğitim programının içeriği; yazı, çizim ve bilgisayarlı grafik atölyelerinden oluşturulmuştu. Yazı ve çizim atölyeleri sonunda, cezaevlerinde proje dâhilindeki atölyelere devam eden katılımcıların, dergiye “ürün vererek katılması” amaçlanmıştı.

Katılımcılara “Dalgın Sular” çizgi romanın konusunun “ölülerin dirildiği bir fantastik dünyada yaşanan olaylar” olduğu açıklandı. Böyle bir konunun, gençlerin kendi geçmişleri ile “sembolik düzeyde yüzleşmesi” açısından önemli bir fırsat sunacağı düşünüldü.

Projenin Sunuluşu:

Aralık Derneği, 2011 yılında ceza infaz sistemi içinde yer alan, eğitim olanaklarından göreli olarak “yoksun kalmış çocuklara” yönelik kapsamlı bir çalışma projesi tasarladı. Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği’nin (CİSST) destek ve önerisiyle çalışmaya, Metris Gençlik Cezaevi’ndeki 18-21 yaş arası erkek tutuklularla başlanmasına karar verildi.

Proje etkinlikleri, Dalgın Sular dergi ekibinin projeyi tanıtmak amacıyla Metris Cezaevi’ni ziyaretiyle başladı. Tanıtım toplantısında yapılan bilgilendirme sonucunda cezaevi yönetimi tarafından kursa katılmak üzere 22 öğrenci belirlendi. Proje atölyelerinin sadece hobi niteliği taşımadığı, atölyeye katılacak öğrencilerin tahliye olduklarında çıkacak çizgi roman dergisinde “yetenekleri doğrultusunda yazmaya veya çizmeye nasıl devam edebilecekleri”  anlatıldı.

Eğitim Süreci

Atölyeler, katılımcıların birbirlerini tanıma, ortak bir üretim sürecini paylaşabilme, duygularını ifade edebilme ve yapılan işler üzerinde konuşarak aralarındaki iletişimi kuvvetlendirmeye yönelik tasarlanmıştı.

Yazı ve çizim atölyesi kapsamında Mayıs, Haziran ve Temmuz aylarında haftada birer kere olmak üzere toplamda 20 ders yapıldı. İlk derse katılım 16 kişi idi, süreç içinde 5’e indi. 6 kişi ya tahliye edildi ya da hüküm giyip Metris Cezaevi’nden ayrıldı. Çizim atölyesi, akademik desen eğitiminin en temel çalışması olan “çizgi çalışmaları” ile başladı. Daha sonra cansız nesneler, yatay-dikey biçimler, oran-orantı ve kompozisyon konuları üzerinde duruldu. Figür çizimleri için beden çalışmaları, baş ve portre detayları üzerine çalışmalar yapıldı. Çizim atölyesi için tutuklu öğrencilerin eksik kaldıkları gözlemlendi.

Yapılan çalışmalar, tutukluların en çok kendi memleketleriyle ilgili hikâye yazmak istediklerini ortaya koymuştur. Tutukluların daha çok “dilenciler, engelliler, romanlar, kimsesizler…” gibi toplumun “dezavantajlı” diyebileceğimiz grupları ile ilgili konularda yazıp çizmek istedikleri tespit edilmiştir.

Sonuç:

“Dalgın Sular” projesi çizgi roman dergi ekibinin 5 ay yürüttüğü yazı ve resim atölyesinin katılımcı sayısı, gerek tahliyeler ve gerek sevkler sebebi ile süreç içinde 22 kişiden 4 kişiye düştü. Yapılan çalışmalar sonucunda, “tutuklu” cezaevinde “Dalgın Sular” projesinde olduğu gibi “süreklilik” arz eden çalışmaların çok güç olduğu, neredeyse “imkânsızlaştığı” gözlemlenmiştir. Bu güçlük, sadece tahliye veya sevk durumlarında değil, eğitim sürecinin kendisinde de yaşanmıştır.

Mahkeme sonuçlarına odaklanan gençler, bir dergi çalışmasına ürün vermeye yönelik atölyelere aktif katılım gösterememektedirler. Öğrencilerin, daha çok sıkıntılarını hafifletmeye yönelik çalışmalarına ve “hobi faaliyetlerine” ihtiyaç duydukları eğitmenlerimizce tespit edilmiştir. Dalgın Sular projesi dahilindeki atölyeler ise, sadece hobi edinmeye yönelik çalışmalar değil, bunun yanında “tutuklu” öğrencilerin dergiye “ürün vererek katılmalarını” da hedefleyen çalışmalardır. Bu durumda, proje çalışmalarına tutuklularla değil de “hükümlülerle” devam edilmesi çok daha uygun görülmektedir.

Yukarıda yapılan açıklamalar doğrultusunda “CISST ve Aralık Derneği” olarak 9 ay sürmesini öngördüğümüz “Dalgın Sular çizgi roman projesi resim ve yazı atölyeleri”ne, 5. ayın sonunda son vermeyi uygun gördük. Dalgın Sular kolektif üretimi, ilerleyen dönemlerde özellikle “hükümlülerle” çalışmayı hedeflemektedir.

“Dalgın Sular Projesi Çizim ve Hikaye Atölyesi”

(Zafer Kıraç, İskender Savaşır, Ayşe Görür, Fırat Bingöl)

Aralık Derneği ve CISST, 2012